Kiểm soát bóng: Chung mục đích – khác con đường

Xem thêm:

Về bản chất, muốn đá bóng là phải có bóng. 22 cầu thủ chạy trên sân mà chỉ có một quả bóng. Không như câu chuyện hài hước mà một bà mẹ có thể mua cho đứa con riêng một quả bóng để tự chơi, các cầu thủ cần tranh nhau quả bóng đó. Chính cuộc tranh giành đó đã làm nên sự hấp dẫn của trò chơi này.

Khi giữ được bóng, bạn sở hữu hai lợi thế lớn:

• Có bóng để triển khai lối chơi bạn sẽ là người nắm thế chủ động. Bạn làm gì đối phương sẽ phải chạy theo bạn.
• Bạn sẽ không bị thua. Không có bóng, đối thủ lấy gì mà sút vào lưới bạn ?

Lợi thế thứ hai thường được tận dụng trong trò câu giờ khi bạn đang là người nắm giữ lợi thế. Nhưng trong bóng đá hiện đại, nó lại được đề cao hơn bạn nghĩ rất nhiều.

Dù kẻ cầm bóng có lợi thế điều khiển cuộc chơi, nhưng ai cũng biết phòng thủ luôn dễ hơn tấn công. Nếu bạn để thủng lưới trước, sẽ khó hơn gấp ngàn lần để dành lại lợi thế. Vậy nên, trước khi ghi bàn, hãy nghĩ đến việc không để thua trước đã. Và, còn cách nào tốt hơn là không cho đối phương chạm bóng ?

Một trong những đội bóng điển hình nhất của lối chơi cù nhầy kiểu này chính là của giai đoạn 2010-2014. Nhiều lúc, họ khiến chúng ta và nhiều nhà phát bực vì đan bóng trên sân quá nhiều mà không có một pha dứt điểm. Bởi trước đối thủ cầm bóng tốt như họ, đâu phải ai cũng đủ dũng cảm lao lên. Còn trước khung thành bị bịt kín của đối thủ, chính họ cũng không có được phương án khả thi nào để dễ dàng dứt điểm.

Nhưng dĩ nhiên nếu cứ cầm bóng chuyền qua chuyền lại thì không còn là . Các HLV phải nghiên cứu tìm ra cách vừa cầm được bóng nhiều nhất mà lại gây sát thương cho đối phương một cách lớn nhất.

Hãy trở lại với tiki-taka. Tiki-taka, tiếng tích tắc của quả lắc đồng hồ, là một mô tả tượng âm, tượng hình đầy sinh động về triết lý thời . Việc quả bóng di chuyển liên tục giữa các cầu thủ chơi tiết kiệm động tác, di chuyển trong các quãng ngắn đã khiến người ta dễ liên tưởng đến quả lắc đồng hồ.

Động tác nhanh, đơn giản, quả bóng luân chuyển liên tục chính xác nhờ vào sự di chuyển hợp lý của các cầu thủ giúp họ kiểm soát hoàn toàn quả bóng cũng như thế trận. Nhờ đó Barca đưa bóng lên sát khung thành đối phương và có các phương án dứt điểm. Một phương án quan trọng nhất đó là , thứ mà đội tuyển Tây Ban Nha không có nên luôn làm ảnh hưởng tới chất lượng lối chơi của họ.

Trong tư duy của mình, Pep trung thành với việc kiểm soát kỹ lưỡng số lượng đường chuyền ngắn tối thiểu để duy trì cấu trúc đội hình ổn định. Nếu bóng bắt đầu được phát động từ hàng thủ, Pep luôn đòi hỏi phải có tối thiểu 15 đường chuyền ngắn trước khi được định hướng lên trên.

Còn nếu bóng đang ở một bên sân, trước khi phát động tấn công bằng cách chuyển cánh đột ngột, Pep cũng đòi hỏi phải có tối thiểu 7-8 đường chuyền ngắn qua lại. Tất cả đều nhằm mục đích: đội bóng định hình hình thái, kết cấu trong khi đối thủ bắt đầu trở nên xộc xệch, bị phá vỡ cấu trúc chặt chẽ vốn có của mình.

Từ sự xộc xệch đó, lỗ hổng lộ ra. Nhưng chính việc duy trì số lượng đường chuyền nhất định đó khiến cho những đội bóng của Pep luôn chuyền ngang rất nhiều. Nếu nhìn kỹ, bạn sẽ thấy ngay cả U23 Việt Nam của chúng ta cũng áp dụng cách đá này ở ASIAD vừa qua.

Đó là một kiểu kiểm soát bóng đã được khai sinh ra từ hơn chục năm trước bởi Pep. Có ba vấn đề:

• Tốc độ triển khai bóng bị giảm đi đáng kể khiến cho hàng thủ đối phương cũng được đảm bảo ổn định hơn.
• Bạn cần một đội hình cực kỳ ăn ý để đập nhả liên tục trên khắp mặt sân như vậy.
• Mũi khoan. Messi chỉ có một. Lối chơi của Pep đã phải thay đổi đi rất nhiều từ khi rời Barca vì ông không còn ai như Messi nữa.

Vậy, sự thay đổi sẽ như thế nào. Một cách đơn giản để hiểu là các HLV sẽ tìm cách đưa quả bóng lên nhanh hơn và chơi bóng trực diện hơn. Sarri của hiện nay là một vì dụ tiêu biểu như thế. Vị cựu nhân viên ngân hàng này đam mê lối đá tấn công với tốc độ cao.

Dù vẫn duy trì nhiều đường ban ngắn để đảm bảo kiểm soát bóng nhưng luôn yêu cầu các pha đập nhả phải được thực hiện liên tục và quan trọng là: hướng di chuyển của bóng lên phía trên nhiều hơn. Với Sarri, chuyền ngắn và nhanh theo cách của ông là phải hướng lên trên. Đó là những đường chuyền theo trục dọc hoặc chuyền chéo sân.

Sự luân chuyển quả bóng liên tục khiến hàng thủ đối phương mất cân xứng, lúc đó mới phát động bằng những cú chuyền xuyên tuyến hoặc những cú chọc khe. Lối đá này nhanh hơn, táo báo hơn nhưng cũng đòi hỏi các cầu thủ cao hơn. Tuy nhiên đây là thay đổi tất yếu. Kể cả của Pep giờ cũng chơi bóng với tốc độ tương tự.

Một trong những điểm mấu chốt của lối đá kiểm soát bóng là bạn phải mở ra cơ hội dứt điểm. Chính vì vậy, những chân chuyền đang trở thành món hàng hot nhất trên thị trường chuyển nhượng. Sau Xavi là Alonso. Bây giờ chúng ta có Kroos và , những cầu thủ mà tầm ảnh hưởng trên sân lớn hơn so với sự lặng lẽ mà họ thể hiện. Dựa vào những nhân tố này, các HLV sẽ triển khai ý đồ chơi bóng theo từng kế hoạch riêng của mình.

Tất nhiên, mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh. Muốn chủ động kiểm soát bóng áp đảo vẫn cần một hệ thống tốt và con người đủ sức vận hành hệ thống đó. Các cầu thủ kiểm soát tốt bóng thường đều là những bậc thầy kỹ thuật, thêm vào đó phải phản xạ rất nhanh với những đường chuyền trong thế bị vây ráp liên tục.

Trong khi đó những người đồng đội cũng phải biết cách di chuyển để mở ra hướng chuyền cho bạn.Thế nên không phải cứ muốn kiểm soát là kiểm soát được ngay. Nó luôn cần thời gian và công sức luyện tập của một tập thể. Đó là lý do người ta càng khâm phục Sarri vì những gì ông làm được cho Chelsea chỉ trong một thời gian rất ngắn.

Long Win