Di chuyển không bóng – chìa khóa của mọi hệ thống chiến thuật

Tham khảo thêm:

• Nations League, quá nhiều tranh cãi
• Hazard đang ở phiên bản hoàn hảo nhất của mình
• Thời gian thật tàn nhẫn với Mourinho và Benitez

Thời sơ khai của bóng đá, thứ chiến thuật phổ biến nhất là “ruồi bâu”. Tức là quả bóng ở đâu, cầu thủ ở đó. Và vì mục đích của đá bóng là đưa bóng vào lưới đối phương, nên họ sẽ tập trung số lượng lớn nhất có thể gần khung thành đối phương. Những hệ thống chiến thuật đầu tiên với 4-5 tiền đạo là rất phổ biến. Nhưng đó là chuyện từ gần một thế kỷ trước rồi.

Theo thời gian, người ta phát hiện ra việc giữ sạch lưới cũng quan trọng như việc ghi bàn. Và khi điểm số là một hệ thống thông suốt trong mọi giải đấu, việc giữ sạch lưới còn quan trọng hơn cả việc ghi bàn. Và thế là số cầu thủ phòng ngự được tăng thêm.

Các đội hình chiến thuật dần được vẽ nên. Cái này khắc chế cái kia, để rồi dần dần lại bị xóa bỏ thay bằng một phương thức linh hoạt hơn. Nhưng điểm mấu chốt vẫn không đổi, đó là sự di chuyển của các cầu thủ. Bởi quả bóng vốn không bao giờ dừng lại, nên con người cũng vậy.

Bóng đá hiện đại được bình luận, nghiên cứu kỹ lưỡng, phân tích và mô hình hóa cụ thể. Không còn cảnh những pha tranh cướp rối rắm như 100 năm trước nữa. Chính vì vậy, kỹ năng của cầu thủ cũng được thay đổi. Thay vì kỹ thuật rê dắt thượng thừa thì nay những cầu thủ tốc độ và thông minh sẽ dành được ưu thế. Và điều tối quan trọng nữa là phải biết tôn trọng hệ thống mà mình đang tham gia vào. Bóng đá là môn thể thao tập thể, nên nói cho cùng dù có là siêu sao đi nữa, bạn cũng không thể một mình làm nên chiến thắng. Bạn chỉ là một phần của hệ thống, hãy tham gia vào nó.

Việc dạy cho các cầu thủ biết di chuyển cho đúng là điều kiện quyết dẫn đến thành công của các hệ thống chiến thuật. Đó là thứ mà chúng ta vẫn nghe với tên gọi “chiếm lĩnh không gian”. Nhưng để dễ hiểu, thì nó chính là chạy vào đúng chỗ.

Bởi mục tiêu của mọi đợt lên bóng là đưa quả bóng tới điểm đến xác định và giúp người nhận bóng đón bóng trong tư thế thoải mái nhất. Vì thế, việc di chuyển trong bóng đá luôn ưu tiên cho những cá nhân di chuyển không bóng tốt, bởi chẳng ai dại dột đưa quả bóng vào khu vực bị đối phương vây quanh cả.

Chúng ta ca ngợi Xavi, Modric hay giờ là Jorginho vì khả năng chuyền bóng hoàn hảo. Nhưng cũng phải khen ngợi cả người chạy chỗ. Cầu thủ không thể chuyền chính xác tuyệt đối vào một vị trí mà HLV chỉ ra từ trước, mà anh ta chỉ có thể chuyền bóng làm sao để điểm rơi của quả bóng nằm ở khoảng bán kính vài mét vuông của khu vực đó. Còn đồng đội phải di chuyển để làm sao cho có người có mặt ở khoảng không gian ấy và nhận bóng. Đó chính là chiến thuật.

Có một khẩu quyết mà các cầu thủ cần nhớ về di chuyển không bóng: Khi có bóng, phải mở rộng tối đa không gian. Còn khi mất bóng, cự ly đội hình, khoảng cách giữa từng cầu thủ ở cùng một tuyến, khoảng cách giữa các tuyến phải là nhỏ nhất.

Như một tình huống triển khai bóng từ sân nhà, khi mà trung vệ chuyền bóng cho tiền vệ trung tâm. Đối phương sẽ có xu hướng di chuyển dần vào giữa để dành lại bóng, nhưng hậu vệ biên đội nhà tuyệt đối phải bám cánh bởi như thế tiền vệ trung tâm mới có thể chuyền bóng ra khỏi khu vực chật chội của mình. Đó chính là giữ đúng vị trí, thứ đòi hỏi tư duy và kỷ luật chiến thuật.

Ngược lại, ở thế trận phòng ngự, để đối phương xộc thẳng vào trung lộ là hiểm họa quá lớn với hàng thủ. Khi đó, các tiền vệ trung tâm cần hỗ trợ lập tức còn hai cầu thủ biên cần khép không gian lại. Nếu khóa được trung lộ nghĩa là buộc đối phương đẩy bóng ra biên. Khi đó lựa chọn duy nhất là treo bóng vào trong là cách tiếp cận cầu môn có tỷ lệ ăn bàn thấp nhất.

Trong tấn công cũng vậy. Nếu hai tiền đạo cùng cầm vào một khu vực chật hẹp, điều đó chỉ càng làm cho khả năng bao vây của đối thủ trở nên dễ dàng hơn. Người ta sẽ cần cầu thủ tách ra mở không gian tối đa cho đường chuyền quyết định.

Cùng với thời gian, những hệ thống chiến thuật ngày càng trở nên linh hoạt và đa dạng hơn. Nó không còn là sơ đồ cứng 4-4-2 hay 4-3-3 như thời kỳ đầu. Sơ đồ là chết, con người mới là thứ quyết định tất cả. Trong một trận đấu, sự xoay chuyển của các cầu thủ trở nên linh hoạt với vài sơ đồ được sử dụng trong từng tình huống cụ thể. Tất cả điều này chỉ làm được vì chính các cầu thủ cũng đã khỏe và thông minh hơn nhiều. Huyền thoại về đội bóng “chạy cả ngày mà không biết mệt” để rồi thường lội ngược dòng phút cuối của người Đức cũng vì thế mà mất đi. Bóng đá mà, ngày nay ai cũng chạy khỏe ghê gớm.

Long Win